Reform İzleme Grubu’nun 25. Toplantısı

Reform İzleme Grubu’nun 25. Toplantısı 16 Mart 2012 tarihinde İstanbul’da Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış’ın ev sahipliğinde, Adalet Bakanı Sadullah Ergin, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin, Başbakanlık Müsteşarı Efkan Ala ve TBMM Komisyon Başkanları’nın katılımı ile gerçekleştirildi.

2003 Eylül ayında kurulan Reform İzleme Grubu, siyasi kriterler alanındaki mevzuat çalışmalarını ve mevzuatın etkin bir şekilde uygulanmasını yakından takip etmektedir. Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci, Adalet Bakanı, İçişleri Bakanı ve Dışişleri Bakanı’nın eşbaşkanlıklarıyla çalışmalarını yürüten Reform İzleme Grubu son olarak 18 Aralık 2011 tarihinde Konya’da toplanmıştı.

25. RİG TOPLANTISI

Basın Bildirisi

İSTANBUL, 16 Mart 2012

• 2003 yılında kurulan Reform İzleme Grubu’nun (RİG) 25. Toplantısı, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Sayın Egemen Bağış’ın ev sahipliğinde, Adalet Bakanı Sayın Sadullah Ergin, Dışişleri Bakanı Sayın Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu ve İçişleri Bakanı Sayın İdris Naim Şahin’in katılımı ile bugün İstanbul’da gerçekleştirilmiştir.

• TBMM’nin Avrupa Birliği’ne katılım sürecimizdeki büyük desteği ve önemine binaen toplantımıza TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Sayın Volkan Bozkır, Avrupa Birliği Uyum Komisyonu Başkanı Sayın Mehmet Sayım Tekelioğlu ve Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu Eşbaşkanı Sayın Afif Demirkıran da iştirak etmişlerdir.

• Toplantıda Başbakanlık, Adalet Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’nın üst düzey görevlileri de hazır bulunmuşlardır.

• Avrupa Birliği’nin içinden geçtiği derin ekonomik krize ve Türkiye–AB ilişkilerindeki olumsuz bazı gelişmelere rağmen, AB’ye üyelik sürecimizin en önemli ayağını oluşturan siyasi reformlara ilişkin kararlılığımızın sürdüğü teyit edilmiştir.

• Başta siyasi alanda olmak üzere gerçekleştirilen her reformun AB sürecinden bağımsız olarak vatandaşlarımızın daha demokratik, daha müreffeh ve insan haklarına daha saygılı bir ülkede yaşamasına katkıda bulunduğunun altı çizilmiştir.

• 18 Aralık 2011 tarihinde yapılan son RİG toplantısı kararları ışığında, 2012 yılında gerçekleşen ve gerçekleştirilecek çalışmalar 25. RİG Toplantısı’nda kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır.

• Son dönemde Avrupa Birliği ile müzakerelerimizde öncelikli olarak gündeme gelen “Pozitif Gündem” konusu değerlendirilmiştir. Avrupa Komisyonu’nun, Türkiye’nin müzakere sürecinde siyasi mülahazalarla uğradığı haksızlığı telafi etmek amacıyla ortaya koyduğu ve resmi müzakere sürecimize bir alternatif oluşturmayacak olan Pozitif Gündemin süreci destekleyeceği ve ivme kazandıracağı görüşü genel kabul görmüştür.

• Pozitif Gündem kapsamında, açılması ve kapatılması halen siyasi nedenlerle engellenen fasıllardan sekizinde “çalışma gruplarının” oluşturulması uygun bulunmuştur. “Yargı ve Temel Haklar” (23) ile “Adalet, Özgürlük ve Güvenlik” (24) Fasılları da “çalışma grubu” kurulması uygun bulunan başlıklar arasındadır.

• Öte yandan Avrupa Birliği, 2011 Genişleme Stratejisinde 23. ve 24. Fasılların müzakere sürecinde ilk açılan ve son kapatılan fasıllar olmasını ve bu iki fasıl açılmadan diğer fasılların açılamayacağını kararlaştırmıştı. Oysa, sürekli olarak gelişme kaydettiğimiz bu iki faslın açılması Güney Kıbrıs Rum Yönetimi tarafından bloke edilmektedir. Avrupa Birliği tarafından bu çelişkinin giderilerek, en kısa sürede bu iki faslın müzakerelere açılması gerektiği dile getirilmiştir.

• Yeni ve sivil bir Anayasa’nın hazırlanması hususu ülkemizin yakın dönemdeki en önemli önceliği, milletimizin de en başta gelen beklentisidir. Büyük bir değişim ve dönüşüm geçiren Türkiye’nin ihtiyaçlarına uygun, halkın daha güçlü demokrasi ve daha fazla özgürlük talebine karşılık verebilecek, kapsayıcı bir Anayasa’nın geniş katılımlı ve şeffaf bir şekilde hazırlanması çalışmaları hızla devam etmektedir.

• Hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını esas alan, birey-devlet ilişkilerinde demokratik hakları genişleten özgürlükçü sivil bir Anayasa için, farklı inanç gruplarına mensup vatandaşlarımız da dâhil olmak üzere, toplumun tüm kesimleri önerilerini ve katkılarını TBMM Uzlaşma Komisyonu ile paylaşmaktadır.

• TBMM Başkanı Sayın Cemil Çiçek'in çeşitli vesilelerle kamuoyuna açıkladığı üzere, Mayıs 2012'de yeni Anayasamıza taslak oluşturulması amacıyla yazım aşamasına geçilmesi öngörülmektedir. Tüm sivil toplum kuruluşlarımızın, üniversitelerimizin ve vatandaşlarımızın bu sürece aktif olarak destek vermelerini bekliyor, bu yönde çağrıda bulunuyoruz.

• 25. RİG Toplantısı’nda yargı hizmetlerinin hızlandırılması, yargılama ve tutukluluk süreleri, insan hakları alanında kurumsallaşma, temel hak ve özgürlükler ile ifade ve basın özgürlüğü, kişisel verilerin korunması ve farklı inanç gruplarıyla diyalog gibi konular da ele alınmış ve bu konularda atılması gereken adımlar değerlendirilmiştir. 

• Tutukluluk sürelerine ilişkin sorunun temelinde yatan uzun yargılama sürelerinin iyileştirilmesi yolunda Yargı Reformu Stratejisi kapsamında yapılan düzenlemelerin olumlu etkilerinin şimdiden görülmeye başlandığı tespit edilmiştir. Ayrıca, yargı hizmetlerinin hızlandırılmasına yönelik hazırlanan ve yasalaşan iki Yargı Reformu Paketi ile halen TBMM Adalet Alt Komisyonunda görüşülmekte olan 3. Yargı Reformu Paketi’nin de yargı hizmetlerinin hızlandırılmasına katkıda bulunacağının altı çizilmiştir.

• 3. Yargı Reformu Paketinde, basın ve ifade özgürlüğünün genişletilmesine yönelik önemli düzenlemelerin yer aldığı memnuniyetle görülmüştür. Bu düzenlemeler AB İlerleme Raporlarında yer alan eleştiri ve önerilerin karşılanması bakımından son derece önem arz etmektedir. Bu amaca yönelik olarak basın mensuplarının sıkça soruşturmaya ve kovuşturmaya maruz kaldıkları TCK’nın 220, 277, 285 ve 288 inci maddeleri ile Terörle Mücadele Kanununun 2, 6 ve 13 üncü maddelerinde önemli değişiklikler öngörülmekte, bu bağlamda süreli yayınların ileriye dönük olarak yayınlarının durdurulması uygulamasına son verilmektedir.

• 3. Yargı Reformu Paketinde, TCK’nın 132, 133 ve 134 üncü maddelerinde öngörülen değişikliklerle özel hayatın gizliliğinin korunmasının daha da güçlendirilmesi memnuniyetle karşılanmış ve bu düzenlemelerin insan hakları bağlamında önemi vurgulanmıştır.

• Adalet Bakanlığımız tarafından hazırlanmakta olan “İfade Özgürlüğü Eylem Planı”nın önemine vurgu yapılmıştır. 

• Öte yandan, Adalet Bakanlığımızca hazırlanan, AİHM tarafından ülkemiz aleyhine ihlal kararları verilmesine neden olan sorunlu alanlarda, belirli vadelerde çözüm üretmeye yönelik somut hedefler içeren “İnsan Hakları İhlallerinin Önlenmesine Yönelik Eylem Planı Taslağı”na son şekli verilmiştir. Eylem Planının, ilgili kurumların görüşlerinin alınmasını takiben Nisan 2012 sonuna kadar hayata geçirilmesi öngörülmektedir.

• 4. Yargı Reformu Paketine yönelik hazırlıklar da son aşamasına gelmiş bulunmaktadır. Bu Pakette ifade ve basın özgürlüğü de dâhil olmak üzere insan hakları standartlarının yükseltilmesine yönelik önemli iyileştirmeler yapılması öngörülmektedir. Yine bu çalışma ile AİHM önünde ülkemizle ilgili olarak derdest olan dosyaların, pilot dava yöntemiyle, iç hukukta oluşturulacak bir Komisyon tarafından kısa sürede sonuçlandırılması amaçlanmaktadır. Bu sayede AİHM önünde bulunan 3000 civarındaki dosyanın çözülmesi hedeflenmektedir.

• Kişisel verilerin korunmasına yönelik çalışmalarda son aşamaya gelinmiştir. Adalet Bakanlığımızca bu alanda AB düzenlemeleri de göz önünde bulundurularak son şekli verilmekte olan Tasarının en kısa zamanda TBMM’ye sevk edilmesi öngörülmektedir.

• TBMM Adalet Komisyonundaki görüşmeleri devam eden Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanun Tasarısının yasalaşmasıyla hukuki uyuşmazlıkların mahkeme öncesi çözüme kavuşturulması hedeflenmektedir. Bu düzenleme, yargının iş yükünün azaltılmasına ve yargılama sürelerinin kısalmasına hizmet edecektir.

• Terörle ulusal ve uluslararası boyutta etkin mücadele için önemli bir araç olan “terörün finansmanıyla mücadele” amacıyla hazırlanan Tasarı, TBMM Adalet Komisyonu gündemine alınmış olup kısa süre içinde yasalaşması öngörülmektedir.

• Çocuk hukuku ilkelerinin geliştirilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması konusunda tespit edilmiş olan aksaklıkların giderilmesi amacıyla gerekli mevzuat çalışmalarını yapmak ve uygulamanın sorunlarını tespit etmek üzere Adalet Bakanlığı tarafından oluşturulan çalışma grubunun faaliyetleri değerlendirilmiştir.

• İnsan hakları konusuna bütüncül bir yaklaşımın devlet düzenimize yerleştirilmesi amacıyla insan hakları alanında kurumsallaşmanın sağlanması ve bu çerçevede, uluslararası alanda benimsenmiş ilke ve standartlar doğrultusunda ve AB müktesebatı çerçevesinde hazırlanan ilgili Tasarılara yönelik çalışmaların hızla tamamlanarak, TBMM’ye ivedilikle sevk edilmesi kararlaştırılmıştır.

• Bu tasarılardan Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kanun Tasarısı’nın yenilenmesi talebi Başbakanlık tarafından TBMM Başkanlığı’na sunulmuştur. Bu tasarı çerçevesinde oluşturulacak Ulusal İnsan Hakları Kurumu’nun Paris Prensipleri ile uyumlu olması ve bu Prensiplere göre “A statüsü” alacak şekilde yapılanması temel hedefimizdir.

• OPCAT’in (İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokolü)  onaylanmasının getirdiği yükümlülüğümüzden hareketle, ulusal önleme mekanizması görevinin de, kurulması öngörülen Türkiye İnsan Hakları Kurumu tarafından yerine getirilebileceği değerlendirilmiştir.

• 60’ıncı Hükümet döneminde İçişleri Bakanlığınca hazırlanarak TBMM’ye sevk edilen ancak, yasama döneminin sona ermesi nedeniyle hükümsüz sayılan Kolluk Gözetim Komisyonu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı’nın işlemlerine kaldığı yerden devam edilmesi amacıyla yenilenmesi talebi TBMM Başkanlığı’na sunulmuştur.

• Kamu Denetçiliği Kurumu Kanun Tasarısı’nın hızlı bir şekilde tamamlanarak, TBMM’ye sevk edilmesi yönünde karar alınmıştır.

• Ayrıca Anayasanın 10. maddesinde yer alan eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağının etkili bir şekilde uygulanabilmesi, ayrımcılık nedeniyle oluşan mağduriyetlerin önlenebilmesi, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi ve Avrupa Birliği müktesebatına uyumun sağlanabilmesi amacıyla hazırlanan Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu Kanun Tasarısı Taslağı’na ilişkin hususlar da gözden geçirilmiştir.

• Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama Usullerine İlişkin Kanun’da yapılan değişiklikle vatandaşlarımızın 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkına sahip olacakları hususu değerlendirilmiştir.

• Toplantıda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanabilmesi amacıyla Hükümetimizin mevzuat ve uygulamada yapması gereken değişiklikler de ele alınmıştır.

• Şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınların, çocukların, aile bireylerinin ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik baskı ve şiddetin önlenmesi amacıyla hazırlanan “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun”un 8 Mart 2012 tarihinde, Dünya Kadınlar Günü’nde TBMM’de kabul edilmiş olmasının öneminin altı çizilmiştir.

• Dışişleri Bakanımız tarafından 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da imzalanan “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi”nin onaylanmasına ait işlemler tamamlanmış olup, Onay Belgemiz 14 Mart 2012 tarihinde Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne tevdi edilmiştir. Böylece, Türkiye, sözkonusu Sözleşmeyi ilk imzalayan ve ilk onaylayan ülke olmuştur.

• Hükümetimizin Türkiye’de dini özgürlüklerin geliştirilmesine yönelik çalışmaları devam etmekte ve bu bağlamda, farklı inanç gruplarına mensup vatandaşlarımızla diyalog süreci sürmektedir. Bu çerçevede, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci  Sayın Egemen Bağış’ın himayelerinde 14 Şubat 2012 tarihinde gerçekleştirilen 5. Sivil Toplumla Diyalog Toplantısı’na farklı inanç gruplarını temsilen 300 vatandaşımız katılmış ve toplantıda farklı inanç gruplarına mensup vatandaşlarımızın sorunları ve çözüm önerileri ele alınmıştır.

• Dışişleri Bakanımız Sayın Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu, 3 Mart 2012’de İstanbul’da farklı inanç gruplarına mensup vatandaşlarımızın cemaat liderlerini ve cemaat önde gelenlerini ziyaret etmiş ve yapılan görüşmelerde güncel konular değerlendirilmiştir.

• 28 Şubat 2012 tarihinde yayımlanan Basın İlan Kurumu Genel Kurul Kararı uyarınca Lozan Antlaşması kapsamında belirlenen azınlıklara ait gazetelerin, yazılı olarak başvurmaları halinde, resmi reklam yayımlayabilmeleri mümkün hale getirilmiştir.

• 27 Ağustos 2011 tarihinde Vakıflar Kanunu’na eklenen geçici madde ile yürürlüğe giren ve 1936 yılından bu yana yaşanan farklı inanç gruplarına/vakıflarına ait gayrimenkullerin durumunu düzenleyen değişiklik kapsamında Galata Rum İlkokul Vakfı’nın yaptığı başvuru 2012 yılı Şubat ayında sonuçlandırılmış ve Karaköy’de bulunan Galata Rum İlkokulu binası ilgili vakfa iade edilmiştir.

• Türk vatandaşlarına yönelik vize uygulaması ve bu bağlamda göç yönetimi ile entegre sınır yönetimi gibi konuları kapsayan “Adalet, Özgürlük ve Güvenlik” başlıklı 24. Fasıla yönelik çalışmalarımız da sürmektedir.

• Avrupa Komisyonu’nun Türk vatandaşlarına yönelik vize uygulamasının iyileştirilmesine ve vatandaşlarımızın Schengen vize başvurularında yaşadığı sıkıntıların hafifletilmesine yönelik çalışmalar yakından takip edilmektedir. Ancak, bazı kısıtlı olumlu adımlara rağmen, AB’nin, aday ve potansiyel aday ülkelerle birlikte bazı 3. ülkelere de uygulamakta olduğu vize kuralları tüzüğünün Türkiye'ye de eksiksiz olarak uygulanması konusunda kayda değer bir gelişme sağlanmadığı tespit edilmiştir.

• AB’nin vatandaşlarımıza yönelik vize uygulaması haksız ve hukuka aykırı olduğu kadar, Gümrük Birliği ile perçinlenen AB ile yoğun ticari ilişkilerimizde Türk vatandaşlarının rekabet gücünü olumsuz yönde etkilediği için adil de değildir. Bu nedenle Türkiye, AB Adalet ve İçişleri Konseyi'nin, bu ayırımcılığın ve haksızlığın giderilmesini sağlayabilmek üzere, Türkiye ile nihai hedefi vize serbestisi olan müzakere sürecinin başlatılması için Avrupa Komisyonu’na bir an önce yetki vermesini beklemektedir.

• Geri Kabul Anlaşmasına ilişkin pozisyonumuz açık ve nettir. Bu Anlaşmayı paraflamamız için Avrupa Birliği Konseyi tarafından vatandaşlarımıza yönelik Schengen Alanı vize muafiyetine ilişkin resmi görüşmelerin başlatılması ve bu bağlamda izlenecek yol haritasının bize iletilmesi amacıyla Avrupa Komisyonu’nun resmen yetkilendirilmesi gerekmektedir.

• Hükümetimiz, mevzuatta yapılan değişikliklerle ve alınan tedbirlerle düzensiz göçe karşı etkili bir mücadele yürütmektedir. Türkiye’nin bulunduğu coğrafya itibarıyla aynı anda hem istikrarsız ülkelere hem de Avrupa Birliği ülkelerine komşuluk yaptığı göz önünde bulundurulduğunda, düzensiz göçe karşı daha etkili çabaların ancak AB, Türkiye ve hatta aynı göç güzergâhı üzerindeki diğer ülkeleri de kapsayan bütüncül bir işbirliği ve adilane bir külfet paylaşımı anlayışı çerçevesinde mümkün olabileceği değerlendirilmiştir.

• 15 Mart 2012 tarihinde Ankara’da Avrupa Komisyonu yetkilileri ile düzensiz göçle mücadeleye yönelik görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu konudaki işbirliğimizin giderek artan karşılıklı bir anlayış çerçevesinde yürütülmesindeki kararlılığımız ifade edilmiştir.

• Göç ve uluslararası korumaya ilişkin olarak ülkemizde altyapı ve kurumsal kapasiteyi güçlendirmeyi amaçlayan “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı Taslağı” ilgili kamu kurumları, uluslararası kurumlar, sivil toplum örgütleri ve diğer ilgili tarafların katılımı ve etkin işbirliği ile İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanmış, Başbakanlığa iletilmiştir. Kanunla; yabancıların Türkiye’ye girişleri, Türkiye’de kalışları ve Türkiye’den çıkışları ile Türkiye’den koruma talep eden yabancılara sağlanacak korumanın kapsamı ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları, İçişleri Bakanlığına bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kuruluş, teşkilat, görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmektir.

• “İnsan Ticaretiyle Mücadele ve Mağdurların Korunması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı”na yönelik çalışmalar da hızla sürdürülmektedir. Sözkonusu tasarıların birlikte yasalaşmasının sağlayabileceği fayda göz önüne alınarak, çalışmaların paralel bir şekilde yürütülerek, tamamlanması konusunda mutabık kalınmıştır.

• Sınır yönetiminin yeniden yapılandırılmasına yönelik düzenlemelerin temelini oluşturacak “Sınır Muhafaza Teşkilatı Kanun Tasarısı Taslağı”na ilişkin çalışmalarımız sürdürülmektedir.

• 26. RİG Toplantısı Haziran 2012’de, İçişleri Bakanı Sayın İdris Naim Şahin’in evsahipliğinde Ordu’da düzenlenecektir.